Πρωτόκολλο Απεικόνισης Ο.Μ.Σ.Σ. με μαγνητικό συντονισμό.

 

Πρωτόκολλο Απεικόνισης Ο.Μ.Σ.Σ. με μαγνητικό συντονισμό.

 

Η Μαγνητική Τομογραφία αποτελεί τη μέθοδο εκλογής για την απεικόνιση του ΚΝΣ, συνεπώς αποτελεί μία από τις βασικότερες τεχνικές για την απεικόνιση της Ο.Μ.Σ.Σ. 

Η Μαγνητική Τομογραφία μπορεί να δώσει εξεζητημένες πληροφορίες όχι μόνο σε επίπεδο ανατομικής πληροφορίας (συμβατικές ακολουθίες), αλλά και σε επίπεδο λειτουργικότητας (ακολουθίες διάχυσης με και χωρίς τανυστή, κ.τ.λ.) ή μεταβολικού προφίλ (MR Φασματοσκοπία).

Από τη φύση της η Μαγνητική Τομογραφία ΔΕΝ απεικονίζει τον οστίτη ιστό. Συνεπώς και στην MRI ΟΜΣΣ δεν αναδεικνύεται ο οστίτης ιστός (ο φυσιολογικός οστίτης ιστός απεικονίζεται με κενό σήμα σε όλες τις ακολουθίες). Η Μαγνητική Τομογραφία αποτελεί μέθοδο εκλογής για την ανάδειξη και μελέτη του νωτιαίου μυελού, των μηνίγγων, των μεσοσπονδύλιων δίσκων αλλά και τον μαλακών μορίων της περιοχής. Επιπλέον αναδεικνύει με εξαιρετική ικανότητα βλάβες των σπονδύλων , όπως π.χ. οστικό οίδημα, χωροκατακτητικές εξεργασίες κτλ.

Όπως σε κάθε εφαρμογή Μαγνητικής Τομογραφίας, έτσι και στην απεικόνιση της ΟΜΣΣ, η εξέταση ξεκινά από την προετοιμασία του εξεταζομένου και την εφαρμογή των μέτρων ασφάλειας.

 Μέτρα ασφάλειας –Προετοιμασία Εξεταζόμενου:

Αναλυτικές πληροφορίες για τα μέτρα ασφάλειας και για την προετοιμασία του εξεταζόμενου δείτε στην 1^η ανάρτηση αυτής της εκπαιδευτικής σειράς του www.radiologycommunity.gr  κάνοντας «κλικ» «εδώ».

 Επιλογή πηνίου:

Για την πραγματοποίηση της μαγνητικής τομογραφία ΟΜΣΣ χρησιμοποιούμε πηνίο σπονδυλικής στήλης (στα σύγχρονα συστήματα το πηνίο που χρησιμοποιείται για την απεικόνιση της ΟΜΣΣ βρίσκεται ενσωματωμένο στο κρεβάτι του μαγνητικού τομογράφου). 

 Τοποθέτηση ασθενούς:

Ο εξεταζόμενος τοποθετείται σε ύπτια θέση (το κεφάλι πρώτα). Μαξιλάρια στήριξης τοποθετούνται κάτω από τα γόνατα του ασθενούς για μεγαλύτερη άνεση ώστε να μειωθεί η πιθανότητα κίνησης του ασθενούς. Για τη μείωση των κινδύνων από τον ακουστικό θόρυβο, ο εξεταζόμενος προσαρμόζει στα αυτιά του ακουστικά. Ο Τεχνολόγος Ακτινολόγος δίνει στον ασθενή το πουάρ ηχητικής ειδοποίησης και επικεντρώνει στην νοητή γραμμή που διέρχεται 5 cm  πάνω από τις λαγόνιες ακρολοφίες.

 

Πρωτόκολλο Απεικόνισης:

* Το βασικό πρωτόκολλο απεικόνισης της Ο.Μ.Σ.Σ. περιλαμβάνει:

- Τοπόγραμμα 3 επιπέδων

- T2 και T1 TSE βαρύτητας εικόνες σε οβελιαίο προσανατολισμό.

- Τ2 και Τ1 TSE βαρύτητας εικόνες σε εγκάρσιο προσανατολισμό.

* Σε περιπτώσεις κάκωσης (τροχαία ατυχήματα, πτώσεις, κ.τ.λ.) ή σε εξεταζόμενου με ιστορικό κακοήθειας το πρωτόκολλο εμπλουτίζεται και με μια T2 STIR βαρύτητας ακολουθία, συνήθως σε οβελιαίο προσανατολισμό. Ιδανική είναι η χρήση τεχνικής mDIXON, ώστε με μία σάρωση ανά χρόνο βαρύτητα να έχουμε εικόνες με και χωρίς το σήμα του λίπους, εικόνες σε φάση ή εκτός φάσης, με καταστολή του σήματος του νερού κτλ.

* Σε περιπτώσεις ογκόμορφων βλαβών ή περιπτώσεις υποψίας ισχαιμίας ΚΝΣ λαμβάνονται και ακολουθίες διάχυσης  (DWI)  ή ακολουθίες διάχυσης με τανυστή (DTI), συνήθως σε εγκάρσιο ή οβελιαίο επίπεδο, το οποίο διευκολύνει τον εντοπισμό περιοχών με περιορισμό της διάχυσης, όπως π.χ. σε περιπτώσεις επενδυμωμάτων, μεταστάσεων κ.τ.λ..

* Ακολουθίες σε μετωπιαίο προσανατολισμό, στην μελέτη της O.Μ.Σ.Σ. δεν είναι συνήθως χρηστικές, ακόμη και σε περιπτώσεις με μεγάλο βαθμό σκολίωσης. Εν τούτοις αν κριθούν απαραίτητες σχεδιάζονται σε Τ2 χρόνου βαρύτητας ακολουθίες.

* Σε περιπτώσεις αναζήτησης αιμορραγιών χρησιμοποιούνται ακολουθίες βαρύτητας Τ2 FFE ή SWIp σε εγκάρσιο προσανατολισμό.

  Σχεδιασμός  Ακολουθιών:

 α) Σχεδιάζουμε το οβελιαίο επίπεδο χρησιμοποιώντας το εγκάρσιο και το μετωπιαίο. Προσέχουμε ο σχεδιασμός να είναι τέτοιος ώστε στο μεν εγκάρσιο επίπεδο η μέση γραμμή του πακέτου να είναι παράλληλη με τις ακανθώδεις αποφύσεις των σπονδύλων, στο δε μετωπιαίο η μέση γραμμή να τέμνει στο μέσο τον νωτιαίο μυελό και να είναι παράλληλη με αυτόν και κάθετη στο επίπεδο των μεσοσπονδύλιων δίσκων και των σπονδυλικών σωμάτων. Χρησιμοποιούνται rest για τον περιορισμό των ψευδοεικόνων από τις αναπνευστικές κινήσεις του ασθενούς.

 

β) Σχεδιάζουμε το εγκάρσιο επίπεδο χρησιμοποιώντας το οβελιαίο και το μετωπιαίο. Προσέχουμε ο σχεδιασμός να είναι τέτοιος ώστε στο μεν οβελιαίο επίπεδο η μέση γραμμή του πακέτου να είναι κάθετη στον νωτιαίο μυελό, στο δε μετωπιαίο η μέση γραμμή να τέμνει στο μέσο τον νωτιαίο μυελό και να είναι κάθετη με αυτόν και παράλληλη στο επίπεδο των μεσοσπονδύλιων δίσκων και των σπονδυλικών σωμάτων.

Χρησιμοποιούνται rest για τον περιορισμό των ψευδοεικόνων από τις αναπνευστικές κινήσεις του ασθενούς.

 

γ) Σχεδιάζουμε το μετωπιαίο επίπεδο χρησιμοποιώντας το εγκάρσιο και το οβελιαίο. Προσέχουμε ο σχεδιασμός να είναι τέτοιος ώστε στο μεν εγκάρσιο επίπεδο η μέση γραμμή του πακέτου να διέρχεται από τους αυχένες των σπονδύλων, στο δε οβελιαίο η μέση γραμμή να είναι παράλληλη με τον νωτιαίο μυελό.

 

Σημειώσεις:

Με τον όρο βάρος εικόνας εννοούμε ότι οι παράμετροι απεικόνισης έχουν επιλεγεί με τέτοιο τρόπο, ώστε η αντίθεση στην εικόνα να βασίζεται κυρίως στις διαφορές του ενός ενδογενούς χαρακτηριστικού που έχει επιλεγεί, είτε αυτό είναι Τ1 ή Τ2 ή πυκνότητα πρωτονίων.

α) Εικόνα βάρους Τ1 (Τ1W)

Με τη χρήση μικρού TR η επιμήκης μαγνήτιση δεν θα έχει προλάβει να αποκατασταθεί πλήρως και οι διαφορές στο Τ1 θα εμφανιστούν στο σήμα των ιστών. Αν επίσης χρησιμοποιηθεί και μικρό ΤΕ οι διαφορές στο Τ2 δεν θα έχουν αρκετό χρόνο να εμφανισθούν με αποτέλεσμα οι διαφορές στην ένταση του σήματος μεταξύ των ιστών να οφείλονται κυρίως στις διαφορές Τ1.

↓ TR + ↓ TE=> ↑ T1W + ↓ T2W=> T1W

β) Εικόνα βάρους Τ2 (Τ2W)

Με τη χρήση μεγάλου TR η επιμήκης μαγνήτιση θα έχει προλάβει να αποκατασταθεί πλήρως στους περισσότερους ιστούς και οι διαφορές στο Τ1 δεν θα εμφανιστούν στο σήμα των ιστών. Αν επίσης χρησιμοποιηθεί μεγάλο ΤΕ οι διαφορές στο Τ2 θα έχουν αρκετό χρόνο να εμφανιστούν με αποτέλεσμα οι διαφορές στην ένταση του σήματος μεταξύ των ιστών να οφείλονται κυρίως στις διαφορές Τ2.

↑ TR + ↑ TE=> ↓ T1W + ↑ T2W=> T2W

γ) Ακολουθία STIR (Short TI Inversion Recovery)

Η ακολουθία παλμών STIR είναι μία ακολουθία IR (Inversion Recovery) που χρησιμοποιεί κατάλληλο χρόνο TI ώστε η διαμήκης μαγνήτιση του λίπους να είναι μηδενική κατά την εφαρμογή του παλμού 90^ο. Η STIR είναι μία πολύ σημαντική ακολουθία στην μελέτη του μυοσκελετικού συστήματος καθώς καταστέλλει το σήμα του φυσιολογικού λιπώδους μυελού των οστών, αυξάνοντας την ευαισθησία ανάδειξης οστικών βλαβών.

δ) Ακολουθία DWI (Diffusion Weighted Imaging)

Η DWI (Diffusion Weighted Imaging) είναι μία μη επεμβατική μέθοδος με την οποία μετράμε τα χαρακτηριστικά διάχυσης στους βιολογικούς ιστούς, η οποία βασίζεται στην αντήχηση ιδιοστροφορμής. Το φαινόμενο της διάχυσης αναφέρεται σε μια τυχαία μικροσκοπική κίνηση των πρωτονίων του Η⁺ . Η διάχυση των μορίων νερού μπορεί να είναι τυχαία προς όλες τις διευθύνσεις χωρίς σημαντικούς περιορισμούς ή μπορεί να περιορίζεται σημαντικά από κυτταρικές δομές και μακρομόρια. Ο όρος «ακολουθία διάχυσης»  περικλείει τόσο την απεικόνιση σταθμισμένης διάχυσης (DWI-Diffusion Weighted Imaging) όσο και την απεικόνιση με τανυστή διάχυσης (DTI-Diffusion Tensor Imaging). Η διάχυση εφαρμόζεται κατά κύριο λόγο στην απεικόνιση του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ) αλλά και στις εξετάσεις της κοιλιάς. Η DWI μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στην απεικόνιση του μυοσκελετικού (ΜΣΚ).

www.radiologycommunity.gr

Β.Μ.-Θ.Θ.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία:

-Westbrook C., Handbook of MRI Technique, Blackwell Science, ²1999

-Κουμαριανός Δ., Μαγνητική Τομογραφία: Από τις βασικές Αρχές στην Κλινική Πράξη, Εκδ. Ζεβελεκάκη, Αθήνα 2013.

-Westbrook C., Kaut Roth C, Talbot J, Η Μαγνητική Τομογραφία στην πράξη, Ελληνική Επιμέλεια Κεχαγιάς Δ, Συργιαμιώτης Β, Δούση Μ, Καραβασίλης Ε, Εκδ. Παρισιάνος, 2019

-Χρυσικόπουλος Χ, Μαγνητική Τομογραφία: Φυσική και Ερμηνεία Εικόνας, Εκδ. Λίτσας, 2011

-Καραντάνας Α, Μαγνητική Τομογραφία: Φυσικές Αρχές – Ερμηνεία της Εικόνας, Εκδ. Βήτα, Ανατύπωση 2002

-Mamourian Α, PRACTICAL MR PHYSICS. AND CASE FILE OF MR ARTIFACTS AND PITFALLS, Oxford 2010

-GovindChavhan, Βασικές αρχές Μαγνητικής Τομογραφίας, (μτφρ. Καρακόζογλου Α, -Κούσκουρας Κ), Εκδόσεις Ροτόντα, 2003.

-Berquist T.: M.R.I. of Muscoloskeletal System, 3rd Edition, Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia 1996.